English

    Antyirrealizm w filozofii, psychologii i polityce

    Wprowadzenie, posłowie i o pracowanie Jacek Jadacki
    Klasycy Polskiej Nowoczesności
    Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego
    Warszawa 2024

    cena za oba woluminy 160 zł (zamów)


    spis treści wolumin I
    spis treści wolumin II
    Antyirrealizm w filozofii, psychologii i polityce
    Władysław Kozłowski

    Przeszłość nasza, badana tak w swej całości, jak i w pojedynczych szczegółach pod względem psychicznym, wskazuje nam dość wyraźnie, że źródłem wszystkich naszych cnót i błędów zarówno prywatnych, jak i publicznych, jest nastrój naszego umysłu, który tak silnie sprzągł się z życiem rzeczywistym, tak mocno zjednoczył się wszystkimi swymi fibrami z czynnikami tego życia, że jest on silny, zdolny do najszczytniejszych polotów, gotów łamać wszystko, czego rozum nie złamie, wtedy tylko, gdy działa na gruncie rzeczywistości, w warunkach praktycznego życia. Zaabsorbowany przez życie jak najzupełniej, w sferach abstrakcyjnego myślenia czuje się on obcy i niezdolny, zarówno jak i na polu twórczej fantazji, gdzie traci całą polotność i werwę. Toteż o ile dzieje naszego życia politycznego i prywatnego przepełnione są wydarzeniami, które swą nadzwyczajnością zdolne są zachwycić najwybredniejszą w swych gustach fantazję, rozbudzić w najobojętniejszym sercu uczucie podziwu i uwielbienia, o tyle znowu literatura nasza, z wyjątkiem Mickiewiczowskiego okresu, odznacza się takim spokojem myśli, taką praktycznością poglądów, takim miarkowaniem uczucia i skromnością fantazji, niepozwalającej sobie na żadne swobodniejsze wybryki, że można bez przesady powiedzieć, że naród nasz całą poetyczność swego ducha wkładał w życie, w literaturze zaś był niczym więcej jak rozsądnym prozaikiem, posługującym się fantazją li w celu retorycznych efektów.


    Władysław Kozłowski urodził się 7 września 1832 r. w Berdyczowie k. Żytomierza; zmarł 9 sierpnia 1899 r. we Lwowie; pochowany został na Cmentarzu Łyczakowskim tamże. W latach 1844–1852 kształcił się w Gimnazjum Żytomierskim; w 1853 r. wstąpił na Uniwersytet Kijowski, gdzie studiował kolejno na Wydziale Prawnym, Medycznym i Filologicznym; ten ostatni ukończył w 1860 r., zdawszy egzamin nauczycielski. W latach 1860–1862 był nauczycielem w Gimnazjum w Białej Cerkwi. Wziął czynny udział w Powstaniu Styczniowym; w połowie 1863 r. został powołany przez Romualda Traugutta na komisarza Rządu Narodowego na Ruś. Po upadku Powstania – aby uniknąć aresztowania – opuścił Polskę i przez Turcję udał się do Francji. W latach 1864–1868 przebywał w Paryżu, gdzie słuchał wykładów na Sorbonie i w Collège de France. Następnie wyjechał do Serbii, gdzie mieszkał początkowo w Belgradzie, a potem w Nowym Sadzie; był tam rezydentem polskiego Korespondencyjnego Biura Prasowego, działającego w Konstantynopolu. W 1871 r. osiadł we Lwowie, gdzie pozostał do końca życia; w 1882 r. otrzymał obywatelstwo austriackie.
    Zarabiał na życie jako prywatny nauczyciel oraz publicysta. Współpracował z pismami krakowskimi, lwowskimi i warszawskimi, gdzie ogłaszał liczne szkice i recenzje z zakresu filozofii i psychologii. Z większych prac za życia ukazał się tylko podręcznik Logika elementarna (1891); drugi jego podręcznik – Psychologia (1892) – zaginął. Po śmierci wydano część jego spuścizny w tomie Pisma filozoficzne i psychologiczne (1912).
    Całe dorosłe życie zmagał się z przewlekłą i dokuczliwą chorobą oczu, która przez długie tygodnie i miesiące uniemożliwiała mu pracę naukową. Całą swoją bogatą bibliotekę przekazał Ossolineum.