W Polsce Pasolini rozpoznawany jest przede wszystkim jako reżyser filmowy, w mniejszym stopniu jako poeta. Oczywiście znane są jego sympatie polityczne – lewicowy radykalizm, a także poglądy na współczesną obyczajowość; tu pamięta się o jawnie deklarowanym homoseksualizmie artysty oraz jego licznych kłopotach z cenzurą i włoskim wymiarem sprawiedliwości. A wreszcie Pasolini to także tragiczna śmierć – potworny mord na plaży w Ostii, którego zleceniodawców nigdy nie odnaleziono i nie osądzono. Mniej więcej tak właśnie przedstawia się znajomość hasła „Pasolini” w Polsce. Kilka marnych klisz i komunałów podszytych skandalem i sensacją to niewiele jak na osobę, o której Susan Sontag twierdziła, że jest najbardziej rozpoznawalną postacią włoskiej kultury po II wojnie światowej.
Czas odkryć Pasoliniego w Polsce na dobre. Sens tej twórczości trzeba jednak poznać w całym jej skomplikowaniu, rozsadzającym schematyczny obraz, z którym jest kojarzona. Właściwym wprowadzeniem do tego labiryntu są eseje, pochodzące z trzech zbiorów: wydanego w 1972 r.
Empiryzmu heretyckiego (Empirismo eretico),
Pism korsarskich (Scritti corsari) z 1975 r. i opublikowanego już pośmiertnie tomu
Listy luterańskie (Lettere luterane) z 1976 r. Układ esejów ma charakter chronologiczny, oddający dynamikę rozwoju myślowego ich autora. Ostatni z nich,
Wystąpienie na kongresie Partii Radykalnej, stanowi zarazem publicystyczny testament Pasoliniego, jest ostatnią publiczną wypowiedzią artysty. Wybór ten gromadzi teksty bardzo rozmaite, ukazujące rozległość zainteresowań Pasoliniego, a jednocześnie jego biegłość w posługiwaniu się gatunkami tak różnymi jak uczona rozprawa językoznawcza i pamflet polityczny.
Ze Wstępu Mateusza Wernera
****
Pier Paolo Pasolini (1922–1975) – włoski reżyser, scenarzysta, powieściopisarz, poeta, dramaturg, eseista, krytyk filmowy i teoretyk sztuki. Urodzony w Bolonii, w rodzinie arystokratycznego wojskowego i nauczycielki. Studiował na uniwersytecie bolońskim literaturę i historię sztuki. Debiutował w 1941 tomem wierszy Strofy z Casarsy wydanym w dialekcie friulijskim. Od tego czasu głosił pochwałę włoskiego prowincjonalizmu, sprzecznego z ideologią faszystowską. Po wojnie związał się z partią komunistyczną, z której został usunięty pod zarzutem publicznego zgorszenia. Jako scenarzysta współpracował m.in. z Federico Fellinim i Marco Bologninim. Autor 12 filmów fabularnych, z których najbardziej znane to Włóczykij, Król Edyp, Medea oraz Salo, czyli 120 dni Sodomy. Laureat wielu nagród m.in. Złotego Niedźwiedzia MFF w Berlinie i Grand Prix MFF w Cannes. W pracach teoretycznych stworzył własny, oryginalny projekt semiologii, który stał się podstawą jego tekstów poświęconych antropologii kultury i teorii filmu. Zaangażowany politycznie, deklarujący swe przywiązanie do tradycji myślowej A. Gramsciego nie przynależał do żadnej z wpływowych grup, zajmując miejsce osobne w intelektualnym pejzażu swego czasu. W ostrej publicystyce opisywał przemiany kulturowe lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych: zanik proletariatu, pojawienie się społeczeństwa konsumpcyjnego i jego nowej obyczajowości. Walczył o tożsamość włoskiej lewicy idąc pod prąd intelektualnych mód i politycznej pragmatyki.
Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
